31.05.2021 10:47
W dniu 1 czerwca 2016 roku zakończono proces legislacyjny, w ramach którego przyjęto nowelizację ustawy nr. 418/2011 Coll., o odpowiedzialności karnej osób prawnych i postępowaniu wobec nich (zwana dalej „Ustawa o odpowiedzialności osób prawnych“). Zmiana ta została przyjęta pod nr. 183/2016 Coll. i wchodzi w życie z dniem 1. grudnia 2016 r.
Wymieniona zmiana przede wszystkim doprowadziła do nowego okreśłenia przestępstw, które osobą prawną może popełnić. Początkowo Ustawa o odpowiedzialności osób prawnych była opracowana w taki sposób, że zawierała pozytywny wykaz przestępstw, które mogą być popełnione przez osobę prawną. Taki model został jednak przez daną zmianę porzucony, natomiast pozytywny wykaz został zastąpiony przez wykaz negatywny. Od 1 grudnia 2016 roku wejdzie w życie to, że osoba prawną może popełnić wszystkie przestępstwa wymienione w specjalnej sekcji ustawy nr. 40/2009 Coll., Kodeksu karnego, z wyjątkiem przestępstw określonych w art. § 7 Ustawy o odpowiedzialności osób prawnych.
Jeszcze bardziej znaczącą zmianą jest poszerzenie możliwości zwolnienia się osób prawnych od odpowiedzialności za popełnienie czynu bezprawnego przez osoby, o których mowa w art. § 8 ust. 1 Ustawy o odpowiedzialności osób prawnych. Nowelizacja wprowadza zasadę skutecznej profilaktyki w ust. 5 przedmiotowego artykułu, zgodnie z którym „osoba prawna zwalnia się od odpowiedzialności karnej zgodnie z ustępami 1 – 4, jeżeli dołożyła wszelkich starań, które mogą być od niej sprawedliwie wymagane, w celu zapobieżenia popełnienia przestępstwa przez osoby, o których mowa w ustępie 1“. Osobie prawnej może być również przypisana nowa odpowiedzialność karna zgodnie z art. § 8. ust. 1 – 4 wyłącznie za bezprawne zachowanie osoby na stanowisku kierowniczym.
Osoby prawne więc mogą uniknąć własnej odpowiedzialności karnej za popełnienie inaczej nielegalnego czynu, w szczególności za pośrednictwem odpowiedniego zestawu wewnętrznych zasad i środków odzwierciedlających wymogi ustawy i formułowania zasad etycznych spółki – tzw. programów compliance. Często zawierają one reguły przeciwko nieuczciwej konkurencji, korupcji i wszelkim formom dyskryminacji w miejscu pracy. Jednocześnie odnoszą się one do kwestii BHP i przetwarzania danych, w tym danych osobowych.
Możliwość zwolnienia się od odpowiedzialności była w wspominanej ustawie zawarta już wcześniej w ustępie drugim odpowiedniego artykułu, jednak dotyczyła ona wyłącznie działań tzw. zwykłych pracowników, a nie kierownictwa podmiotu prawnego jako takiego. Zmiana więc możliwość zwolnienia się znacznie rozwija, ale jednocześnie podkreśla odpowiednią i skuteczną profilaktykę, mechanizmy kontroli wewnętrznej, itp.
Nasza kancelaria jest gotowa do utworzenia zarówno indywidualnych częściowych wewnętrznych regulacji spółki, jak i do obsługiwania całego programu compliance.